طالبان

شعر از سپیده جدیری کانون زنان ایرانی عکس روز: در تظاهرات امروز زنان افغانستانی در کابل اتفاق افتاد؛ زنی که

هنرمندان زن افغان در دو دهه گذشته با فعالیت‌های خود تلاش کردند تا به جبران فرصت‌های سوخته خود دردوران حکومت طالبان بین سالهای ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ بپردازند. اما خیلی زودتر از چیزی که فکر می‌کردند رویاهایشان نابود شد. شمسیه حسنی، یکی از نخستین هنرمندان زن گرافیتی‌کار افغان است که از طریق آثار هنری خود زنان افغان را در یک جامعه مردسالار به تصویر می کشد. او در این روزها با وجود تهدیدهای بسیار از سوی طالبان و در میان تاریکی‌های این روزها همچنان با رنگ و قلمو مقاومت می‌کند.

«برای اولین بار در زندگی‌ام گفتم کاش دختر نبودم.» این را حمیده دانشجوی طب (پزشکی) دانشگاه کابل با لحنی پر غصه می‌گوید. طالبان حالا همه افغانستان را در سیطره خود گرفته و دیگر همه چیز برای کسانی که زندگی در افغانستان را انتخاب کرده‌اند جور دیگری شده. برای برخی هنوز روزنه‌هایی از امید گشوده است و برخی جز هول و هراس پیش روی خود نمی‌بینند. در این میان انگار حبابی چند ساله ترکیده و انرژی خشونت اجتماعی بویژه علیه زنان آزاد شده است. چند روز پیش یکی از فعالان شناخته شده فضای مجازی نوشت مردانی که برای خروج از افغانستان به سمت فرودگاه کابل می‌دویدند، به زنان می‌گفتند بدوید که روزگار شما تمام شد. یکی از زنان سینمای افغانستان نیز پس از خروج نوشت از مردم کشورهای دیگر پیوسته پیغام دلجویی دریافت می‌کنم اما از هموطنان خود یکسره دشنام می‌شنوم. آیا در فضای جدید سیاسی زنان جامعه افغانستان بیش از پیش تحت فشار خواهند بود یا آنچنان که طالبان وعده داده است کار و تحصیل و زندگی به روال خود بازخواهد گشت؟

عذرا فراهانی گفت: موسسه راز هر ساله به مناسبت روز خبرنگار از میان روزنامه‌نگاران زن که سابقه طولانی در تهیه

درست وقت غروب آفتاب که صدای تفنگ و گلوله به گوشم رسید،
دید به صفحه های اجتماعی انداختم.
متوجه نوشته شدم: «هرات سقوط کرد…»
مات و مبهوت ماندم. آخر چرا و چطور؟ در ذهنم هزار سوال متفاوت بود. با این همه نیرو و سرباز پلیس و مردم که در خط اول مقاومت بودند و مقاومت کردند.چطور شد و چی قسم امکان دارد(چطور ممکن است)؟
باور نمتانستم(باور نمی‌کردم).سخت بود. اشکانم جاری شد. تمام اخبار چک کردم. هرات سقوط کرد….هرات سقوط کرد… هرات سقوط کرد…

مردم و به خصوص زنان افغانستان هر روز مقاومت‌های بیشتری در مقابل طالبان می‌کنند؛ مقاومت‌هایی که گاه جایی در رسانه‌های خبری ندارد یا آنطور که باید دیده نمی‌شود. زینب ناصری فعال مدنی اهل افغانستان معتقد است که مردم افغانستان عوض شده‌اند. جوانان درس خوانده‌اند، تحصیلات عالیه دارند، رفت و آمد به خارج زیاد شده و فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی گسترش یافته است. حتی حضور زنان در ارتش و پلیس قابل توجه بوده. با این حال، فساد دولت شرایطی را پیش آورده که جوانان نتوانند کارهای بیشتری انجام دهند. این را نمی‌شود انکار کرد. الان همان‌هایی که در خیابان در حال مقاومت هستند همین جوانان هستند.

در راه برگشت به خانه بودیم و قسمتی را پیاده آمدیم. مادرم هراس وحشتناکی ازطالبان دارد و هر بار آنها را حتی اگر از دور ببیند، لرزه به جانش می افتد و سر و صورت اش را عرق می زند. هر بار که به طالبی نزدیک می شدیم زیر لب دعایی می خواند و صلوات می فرستد، و به من تذکر می دهد که از مسیری دیگر برویم و به آنها نگاه نکنم. ولی چشمهایم دیگر به حضور آنها در هر گوشه شهر عادت کرده است و بیشتر تلاش می کنم از مسیری بروم که در چشم باشم. هر گاه به آنها نگاه می کنم، به چشمان شان زل می زنم و آنها چشم شان را از چشمان من برمی گردانند. بیشتر دلیل این کار را بر این می دانم که نمی خواهند با نگاه کردن به زنی خودشان را گناهکار کنند، زیرا زن را موجودی گناهکار می دانند و چشم در چشم شدن با آنها، ایمان شان را به خطر می اندازد. چند بار به این مورد بر خوردم و دیدم که در واقع ایمان شان را نشانه گرفتم و حضور و چشمان من برایم سلاح قوی محسوب می شود.

مطمئن هستم جنگ‌ها ادامه خواهد داشت. آوارگی و بیچارگی مردم دوام خواهد داشت و کودکان از آموزش بازخواهند ماند. ما دیگر پروژه‌های کمکی و فعالیت‌های اجتماعی را نخواهیم داشت. دیگر بحث‌های کلان اجتماعی، سیاسی، اقتصادی را که برای زنان سال‌ها کار کردیم نمی‌توانیم ادامه دهیم چون جنگ همه چیز را از ما می‌گیرد حتی اکثریت امروز می‌خواهند بیرون از افغانستان زندگی کنند چون خیلی از جنگ‌های مداوم و تلاش‌هایی که نتیجه نداده خسته شده‌اند.طالبان برای مردم عفو عمومی اعلام می کنند، برداشت این است که آنها در کوتاه مدت این گونه رفتار می کنند.

هماسعید:تغییر در خود مردم ایجاد شده است. مردم افغانستان دیگر مثل ۲۰ سال قبل نیستند و زنان افغانستان هم دیگر مثل آن روزها نیستند. مردم حکومت‌های مختلف را تجربه کرده‌اند و آگاه‌تر شده‌اند.دیدیم برخی زنان در کابل پلاکارد به دست گرفتند و اعتراض کردند. زنان افغانستان بسیار با شجاعت کار کردند. البته ۲۰ سال قبل هم با شجاعت کار کردند. هیچ وقت تسلیم نشدند. این را از شما و دیگر رسانه‌ها می‌خواهم که شجاعت، ابتکار و نوآوری زنان افغانستان را به مردم نشان دهید.

بسیاری از زنان افغانستان به خودکشی فکر می‌کنند. این شاید تکان‌دهنده‌ترین بخش از سخنان زنان فعال افغانستانی بود که در کلاب “اتاقی از آن خود” سخن می‌گفتند. استاد دانشگاهی می‌گفت بعد از بیست سال تلاش الان به این فکر می‌کند که هر وقت طالبان به در خانه‌اش آمد خود را بکشد. همچنان که بسیاری دیگر از زنان افغانستان به مرگ می‌اندیشند و حتی برخی زنان از پدران و همسرهای‌شان خواسته‌اند، اگر طالبان سراغشان آمد تیر آخر را به آن‌ها بزنند.