پساطالبان

در بخشی از این بیانیه که به امضای بسیاری از فعالان سرشناس افغانستان و ایران رسیده، آمده است:«هم‌زمان با این جنگ و خشونت، مذاکرات صلح نیز بیش از آنکه باهدف بهبودی اوضاع در افغانستان باشد، در جهت مشروعیت بخشیدن به متهمان جنایت‌های جنگی و بانیان فجایع انسانی بی‌شمار، پیش می‌رود. مذاکراتی که در آن جامعه مدنی مستقل افغانستان هیچ نماینده‌ای در آن ندارد و صدای زنانی که همین امروز در ولایات تحت امر طالبان، شلاق می‌خورند و سنگسار می‌شوند و به‌اجبار به عقد نکاح سربازان طالب درمی‌آیند، شنیده نمی‌شود. مذاکراتی که هیچ نشانی از صلح در آن نیست و بیشتر به چانه ‎زنی برای کسب قدرت می‌ماند.»

رفت‌و‌آمد در شهر صرفاً همراه پدر، همسر یا برادر، تعطیلی دوباره دانشگاه‌ها، ناامنی و پوشیدن اجباری برقع تنها بخش کوچکی از کابوس‌ها و ترس‌های زنان افغانستان از بازگشت دوباره طالبان به قدرت است. آنهایی که سال‌های قدرت طالبان را به چشم دیده‌اند، بیش از این به خود می‌لرزند. این کابوس‌ها حالا همراه همیشگی زنان افغانستان است. زنانی که جز یک زندگی عادی و حضور در جامعه، خواسته و توقع دیگری ندارند. برخی می‌گویند طالبان هم از مردم افغانستان هستند و طی ۲۰ سال گذشته تغییر کرده‌اند اما زنان فعال در افغانستان با این گفته‌ها موافق نیستند. زنان افغانستان از آغاز چندان نسبت به پروسه صلح در این کشور خوش‌بین نبودند و امضای توافق صلح میان حکومت و طالبان را تنها موجب قدرت گرفتن دوباره طالبان می‌دانند.

امسال تنها یک زن، دکتر حبیبه سرابی، به کنفرانس موسکو بر روی مذاکرات صلح افغانستان که اختیارات تفویض شده توسط دولت افغانستان به طالبان و نمایندگان روسیه، چین و پاکستان را شامل می‌شد، دعوت شد. در مذاکرات اخیر در دوحه نیز اوضاع زنان آن چنان بهتر نیست. تنها چهار نماینده زن-حبیبه سرابی، فاطمه گیلانی، شریفه زورمتی وارداک و فوزیه کوفی، از طرف تیم ۲۱ نفره مذاکره‌کنندگان حکومت افغانستان حضور دارند و در تیم نمایندگان طالبان هیچ زنی حضور ندارد.

کبرا بلوچ:در برخی از شهرستان‌ها به خصوص آنهایی که تحت تصرف طالبان هستند، زنان بدون محرم(اقوام مرد) اجازه ندارند از خانه بیرون بروند. به طور مثال اگر موضوع مهمی باشد و نیاز به مراجعه فوری آنها به درمانگاه یا پزشک باشد، یا حتی نیاز به مراجعه برای خرید مایحتاج خانه دارند، حتما باید یک محرم(مردی از خانواده یا اقوام) که بالاتر از سن ۱۱ یا ۱۲ است همراه آنها بروند. یعنی اگر یک زن با بچه ۸ ساله از خانه بیرون برود، برای طالبان قابل پذیرش نیست. مساله دوم این است که زنان در بخش‌های تحت تصرف طالبان ناچار به استفاده از چادری(برقع) هستند. یعنی زنی که روسری به سر داشته باشد اما روی صورتش را نپوشاند، از نظر طالبان حق تردد ندارد.

صحرا کریمی:ما نمی‌توانیم از دولت‌ها بخواهیم برای ما کاری کنند چون دولت‌های همیشه بازی‌های عجیبی دارند اما من از زنان ایران و مخصوصاً جنبش‌های موجود زنان ایران می‌خواهم با ما همصدا شوند، درباره ما بیشتر صحبت کنند، کنفرانس برگزار کنند، یعنی آنچه بر زن افغانستان می‌خواهند دوباره وارد کنند را به گوش دنیا برسانند. چون زنان ایران به خاطر هم‌فرهنگی و هم‌زبانی که با ما دارند می‌توانند همصدایی قدرتمند و قوی‌ای را با ما داشته باشند.

طالبان در نخستین دوره سیاه حاکمیتشان تنها جهل، فقر، تهدید، تبعیض و خشونت را به ارمغان آوردند. یاد آوری می‌کنم، تبعیض زبانی و قومی در حکومت طالبان کمتر از تبعیض جنسیتی نبود اما پیام و فرامین طالبان برای زنان روشن و جدی بود. طالبان در نخستین روزهای به قدرت رسیدن خویش چنین فرمان صادرکردند: “زنان از آغاز آفرینش، گناهکار آفریده شده‌اند وتنها راه فرار یک مسلمانِ اصیل از گناه آن است که زن، یا زنان او در پنهانی‌ترین گوشه خانه، زندگی کنند.”

زبیده اکبر:در مناطقی که طی ۲۰ سال گذشته همچنان طالبان دسترسی داشته، همچنان سنگسار و کشتار زنان انجام می‌شد/ نگاه طالبان نسبت به زنان و به حاشیه رانده شده‌ها و اساساً شهروندان افغانستانی هیچ تغییری نکرده و اصلاح نشده‌است/مکانیزم‌هایی طراحی شود تا طالبان نسبت به عملکرد گذشته‌شان پاسخگو شوند

زمانی که وارد مزار شدم قبلش خبر آمده بود که طالبان به دروازه بلخ نزدیک شده اند.دروازه بلخ یک ساعتی با ماشین از مزار فاصله دارد. مردم وحشت زده این خبر را به هم می‌گفتند. به وضوح مشخص بود که زنان بیش از همه وحشت زده و ترسیده‌اند. چند روز بعد من به همراه تعدادی از دوستانم با همان پوشش همیشگی(مانتو و شال) به مرکز شهر رفتیم. نگاه‌های مردم بسیار سنگین بود. تعداد زنان در خیابانها در مقایسه با قبل به شدت کم شده بود.شرایطی پیش آمده که نمی‌توانی به این موضوع فکر نکنی. شب‌ها خواب می‌بینم که طالبان شهر را گرفته است و از دیوارهای خانه ما بالا می روند.کابوس بازگشت طالبان در خواب هم ما را رها نمی کند.

شیما کریمی، فعال زنان یکی از سخنران این جلسه بود. او ضمن اشاره به این موضوع که برخی افکار طالبان در میان مردم افغانستان طرفدار دارد، گفت: «مثلا مرد تاکسیران می‌گفت طالبان بیاید تا این زنان جمع شوند و در خانه بنشینند. یا برخی از همکاران ما با شوخی و خنده در باره بازگشت طالبان صحبت می‌کنند و به ما می گویند که طالبان بیایند شما چه کار می‌کنید! می‌نشینید گوشه خانه و آشپزی می‌کنید. متاسفانه برخی از زنان هم با افکار طالبان همراه هستند. همان زنانی که ما نتوانستیم در این سال‌ها فکر آنها را تغییر دهیم.»

سوریا باور:باید اینطور بگویم که مردم افغانستان هیچ وقت طرفدار حضور طالبان نیستند چون کارهای قبلی آنها به ما نشان داده بود که آنها تا چه حد ناقض حقوق بشر هستند. طالبان انواع تبعیض را ایجاد می‌کنند؛ از تبعیض قومی و زبانی گرفته تا تبعیض جنسیتی و مذهبی که اهل تشیع و قوم هزاره از این مساله مصون نیستند. زن، مرد، جوان و پیر هیچ کدام خواستار حضور طالبان نیستند.