در انجمن جامعه‌شناسی مطرح شد:اعدام راه‌حل نیست
سرمایه- سحر افاضلی:«مجازات و جرم یک امر فرهنگی است، می‌توان با فرهنگ‌سازی،حبس یا هر مجازات دیگری را به اندازهء اعدام بازدارنده کرد.»
این را علی‌حسین نجفی استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی در جلسهء گروه مسایل و آسیب‌های اجتماعی انجمن جامعه‌شناسان با عنوان «حدود بازدارندگی مجازات اعدام» می‌گوید.
او می‌گوید: «در ۱۰۲ کشور جهان مجازات اعدام لغو شده، اما جرایمی که مستوجب اعدام بوده، افزایش نیافته است، این نشان می‌دهد که اعدام کارکرد جرم‌زدایی ندارد.»
در این جلسه که داور شیخاوندی، جعفر سخاوت و عباس عبدی از اعضای انجمن جامعه‌شناسی ایران حضور داشتند، همه معتقد بودند که مجازات اعدام، کارکرد خود را از دست داده است.
نجفی توضیح می‌دهد: «اعدام، جزو مجازات بدنی است، وقتی قانون‌نامه‌های باستانی بررسی می‌شود حتی در شریعت موسی و ابراهیم نیز مجازات بدنی، رایج‌ترین مجازات‌ها بوده، شلاق، قطع عضو و اعدام که تمامیت جسمانی مرتکب را متزلزل می‌کند و به جامعه نشان می‌دهد که او مجرم بوده است.»
او ادامه می‌دهد: «حیات انسان، به عنوان یک موضوع حقوق بشری در دوران اخیر مطرح شده، در حال حاضر، این بحث مطرح است که چگونه می‌توان حق حیات را از کسی سلب کرد؟»
از سویی، حقوق کیفری در مواردی موجب می‌شود، حق حیات یک انسان سلب شود و از سویی حقوق بشر به دنبال حفظ حق حیات انسان است، این باعث تسلسل می‌شود.»
نجفی به این نکات نیز اشاره می‌کند: «ساده‌ترین و کم‌هزینه‌ترین مجازات‌ها، مجازات بدنی است. روش اعدام که پاک‌کردن صورت مساله است.»
نجفی به حذف مجازات اعدام در انگلستان اشاره می‌کند: «در انگلستان مجازات اعدام به خاطر تجربه و تحقیق حذف شده نه به خاطر حقوق بشر، در کشور انگلستان پنج سال به شکل آزمایشی اعدام متوقف شد و بعد از مقایسهء جرایم مشخص شد، قطع مجازات اعدام هیچ تاثیری در کاهش جرایم ندارد.»
اما در بسیاری از کشورها مثل ترکیه مجازات اعدام به خاطر مصالح سیاسی و بین‌المللی لغو شد. مثلا دولت ترکیه برای این‌که عضو اتحادیهء اروپا شود، مجازات اعدام را لغو کرده است.»
داور شیخاوندی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران نیز دربارهء دلایل وجود مجازات اعدام می‌گوید: «اعدام از گذشته به ما ارث رسیده است.»
شیخاوندی تاکید می‌کند: «باید ذهنیت مردم را به خاطر فرهنگ گذشته که بر دل‌هایشان نشسته، تغییر داد. زیرا اعدام راهکار از بین بردن جرم نیست.»او به ضعف برخی قوانین کشور دربارهء جرم کودکان زیر ۱۸ سال اشاره می‌کند:«در ایران اگر کودکی مرتکب جرمی شود او را بعد از ۱۸ سالگی قصاص می‌کنند.»
نجفی هم تاکید می‌کند: «قتلی که در دوران کودکی اتفاق افتاده، اتفاقی است و قابلیت تخفیف دارد; کـودک عـضـو جـامـعـه نـیـسـت و خـیـر و شـر را تـشـخـیـص نمی‌دهد.»
راه‌حل اصلاح مجرم چیست؟
در ادامه یکی از حاضران در جلسه نیز می‌پرسد: «اگر زندان و اعدام و… نباشد، مجرم برای اصلاح باید چه مجازاتی ببیند.»
شیخاوندی در پاسخ به پیشگیری از جرایم اشاره می‌کند: «اعدام راه‌حل نیست اما من به مجازات زندان اعتراضی ندارم، به شرطی که زندان مبدل به دانشگاه جرایم نشود و مجرمان واقعا در آن محیط اصلاح شوند. در ضمن این مغایر با حقوق انسانی است که شخصی مجبور باشد تمام زندگی خود را در زندان سپری کند.»
به گفتهء این جامعه‌شناس، انواع جرایم باید مورد مطالعه قرار گیرد و بهترین و موثرترین روش مجازات مشخص شود، در ایران تا جرمی به وقوع می‌پیوندد برای آن قانون و مجازات تعیین می‌شود، گاه حتی اجرای قانون ممکن نیست، مجازات‌ها باید منطبق با روزگار باشد.»
اعدام اطفال
نجفی،حقوقدان در ادامهء این نشست می‌گوید:«در حـقـوق ایـران، صغیر کسی است که از نظر جسمی نابالغ باشد، یعنی دختران زیر ۹ یا ۱۳ سال و پسران زیر ۱۵ سال; در صورتی‌که در حقوق موضوعه، ملاک مسایل روانشناختی و اجتماعی رشد کیفری را مشخص می‌کند.»
جعفری، کارشناس مرکز آمار که در این جلسه حضور داشت نیز به ضعف آماری در زمینهء تعداد دقیق اعدامیان اشاره می‌کند:«در بسیاری از کشورهای اسلامی آمارهای دقیق اعلام می‌شود و این کمک می‌کند تا شاخص‌های جرم کاهش یابد.»
بسیاری از کشورهای اسلامی نیز به جز عربستان و طالبان افغانستان، آموزش حقوقی می‌بینند تا آمار مربوط به جرایم را تقویت کنند و موجب کاهش جرم شوند و به انجمن جامعه‌شناسان توصیه می‌کند با مرکز آمار، تعامل برقرار کند تا وضعیت جرم و آسیب در کشور ما کاهش یابد.
جعفر سخاوت، جامعه‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی نیز در پایان جلسه به علت تقاضای زیاد برای اعدام در ایران اشاره می‌کند: «در جامعهء ایران نگرش به جرم فردی است، مردم فرد را مجرم می‌دانند و زمینه‌های اجتماعی را که جرم‌زاست در نظر نمی‌گیرند.»
