روز زن در كانون مدافعان حقوق بشر گرامی داشته شد
كانون زنان ايراني : ضرورت بازخوانی و یادآوری مبارزات زنان جهان برای تحقق برابری، آزادی و عدالت دلیلی شد تا كانون مدافعان حقوق بشر روز دوشنبه بیستم اسفندماه 1386 و به مناسبت روز جهانی زن (8 مارس) مراسمی را با حضور فعالان فرهنگی و اجتماعی علاقه‌مند به موضوع «زن» برگزار كند.
چرا كه «تاریخ در یك قرن و نیم گذشته شاهد مبارزات زنان جهان بوده است.» مبارزاتی كه دچار «فراز و فرود» و «شكست و پیروزی» بوده است، اما مهم آن است كه متوقف نشده، نایستاده و از پای نیفتاده است.
به گزارش روابط عمومی كانون مدافعان حقوق بشر، در ابتدای این نشست نرگس محمدی سخنگوی كانون مدافعان حقوق بشر یكی از هنرمندانی را كه در بسیاری از فیلم‌هایش انسان‌دوستی و عشق‌ورزی را ترویج كرده است، برای سخنرانی دعوت كرد تا با توجه به ویژگی زنانه و مادرانه سخن بگوید. اما محمدی لازم دید تا ابتدا با ارائه توضیحی كوتاه در خصوص صنعت فیلم و سینما به عنوان یكی از تاثیرگذارترین، پرنفوذترین و پرمخاطب‌ترین ابزار دوران مدرن بر نقش تعیین‌كننده زنان كارگردان و بازیگر در رشد وگسترش این صنعت تاكید كند.
به این ترتیب فاطمه معتمدآریا بانوی هنرمند ایران پشت تریبون قرار گرفت تا با كلام و زبان هنرمندانه خود از روز جهانی زن سخن بگوید.
ضرورت گفت‌وگو
فاطمه معتمدآریا سخنان خود را ابتدا با معرفی خود آغاز كرد: «من از نسل هنرمندانی هستم كه هرچه سختی می‌بینند، قوی‌تر و محكم‌تر می‌شوند.» براین اساس او گفت كه ما زنان روحیه سختكوشی را خود انتخاب نكرده‌ایم بلكه به واسطه چالش‌های متفاوتی كه در ذهن‌مان بوده، مجبور شده‌ایم مقاوم‌تر شویم.
معتمدآریا در ادامه با تاكید بر این جمله كه «برای من مرد و زن فرقی نمی‌كند»، گفت: من مدافع حقوق انسانی هستم اما فكر می‌كنم به عنوان یك زن مسوولیت سنگین‌تری نسبت به مردها دارم.
معتمد آریا لازم دید تا با توجه به نقش زنان برای انتقال مفاهیم بر ضرورت گسترش فرهنگ گفت‌وگو در جامعه توسط آنان اشاره‌ای كوتاه داشته باشد.
این هنرمند گفت: «بخشی از حقوق از دست رفته خودم را ناشی از بی‌زبانی و بلد نبودن چگونگی گفت‌وگو می‌دانم. برای اینكه وقتی بلد نیستم حرف بزنم،این باعث می‌شود تا شروع به جنگیدن كنم. در جنگ هم نتجیه مثبتی در مقایسه با صلح و آرامش، حاصل نمی‌شود.»
پایان‌بخش سخنان معتمدآریا تاكید بر این جمله بود: «به دست آوردن هر موقعیتی فقط بنا به میزان تلاشی است كه برای آن انجام می‌شود. بنابراین موانعی در كارم وجود داشته و دارد كه مرا مانند همه افراد ازجمله مردها مقاوم‌تر كرده است.»
پیش از آنكه دكتر «مریم رسولیان» روانپزشك و استاد دانشگاه در جایگاه سخنرانی قرار بگیرد، نرگس محمدی مجری مراسم مناسب دید اشاره‌ای به توانمندی‌های چشمگیر زنان ایرانی در عرصه علمی و كاربردی و در حوزه‌های مختلف داشته باشد. اما این اشاره كافی بود تا او در ادامه از حضور ناچیز زنان باصلاحیت و توانمند در عرصه مدیریت كلان كشور بگوید: «به‌رغم درصد قابل توجه زنان تحصیلكرده و صاحب‌صلاحیت، تنها 7/2 درصد از مدیران عالی كشور را زنان تشكیل می‌دهند و این در حالی است كه در سه دهه‌ای كه از عمر جمهوری اسلامی می‌گذرد، ما شاهد حضور حتی یك زن وزیر در كابینه نبوده‌ایم.» محمدی این اتفاق را نشانه‌ای از اعمال تبعیض جنسیتی در سیاست‌های جاری كشور دانست.
مریم رسولیان كه در سال 1380 مقاله علمی خود را با عنوان «شكنجه سفید» در مورد نگه داشتن زندانیان در سلول انفرادی منتشر كرده بود، سخنانش را به موضوع نپذیرفتن مسوولیت از سوی زنان اختصاص داد.
سقفی كه دیده نمی‌شود
مریم رسولیان از ترس و خودسانسوری به عنوان دلایلی كه باعث می‌شود زنان با داشتن توانایی از پذیرش پست‌های مدیریتی سر باز زنند یاد كرد و گفت: «در مدیریت امروز به این ترس می‌گویند «سقف شیشه‌ای» یعنی سقفی وجود دارد ولی دیده نمی‌شود.» این روانپزشك یكی از نقاط ضعف زنان را ندیدن افراد همسو عنوان كرد كه منجر به ایجاد محدودیت برای آنان می‌شود.
رسولیان غلبه بر ترس‌ها و نادیده گرفتن سقف شیشه‌ای را از عوامل موفقیت برای زنان عنوان كرد.
با پایان سخنان مریم رسولیان كه تاكیدی بر توان زنان برای انتقال پیام داشت، نوبت به بررسی حضور زنان در عرصه سیاسی كشور رسید. حضوری جدی در پیش و پس از انقلاب كه با انتقاد مجری مراسم از برخی جریان‌ها برای پیشگیری از حضور واقعی و موثر زنان در ساختار قدرت، همراه شد. «البته صرف‌نظر از جریان‌های سنتی، بسیاری از احزاب و حتی جریان‌های روشنفكری نیز در این موارد توجه و عنایت لازم و كافی را نداشتند.»
بدین ترتیب آذر منصوری معاون سیاسی دبیركل حزب مشاركت ایران اسلامی پشت تریبون قرار گرفت تا سخنان خود را با تاكید بر انجام اقداماتی برای خاتمه دادن بر نابرابری‌ها نسبت به زنان آغاز كند.
تلاش برای كم كردن حضور زنان در عرصه‌های مختلف
آذر منصوری خود با بیان اینكه نامگذاری یك روز به نام زن باعث شده است تا احزاب سیاسی و سازمان‌های غیردولتی و بسیاری از دولت‌ها مسئله زن و رسیدن به حقوق برابر را به عنوان نقطه مشترك خود قرار داده و برای رفع تبعیض‌های تاریخی تلاش كنند، گفت: نحله‌های فكری هم كه وجود دارند تلاش می‌كنند تا این تبعیض‌ها كاهش پیدا كند و ما در مقطعی شاهد برابری میان زنان و مردان باشیم.
او با بیان اینكه «ما در منطقه‌ای زندگی می‌كنیم كه در یك تاریخ دیرینه از حاكمیت تفكر مردسالار قرار دارد»، گفت: فكر می‌كردیم كه پس از وقوع انقلاب اسلامی، زمینه‌ای فراهم می‌شود كه به این فاصله‌ها خاتمه دهد و روزی شاهد این باشیم تا زن به جایگاه واقعی خودش برسد اما متاسفانه جریانی در كشور ما وجود دارد كه نه تنها حقوق انسانی زنان را نقض می‌كند، بلكه حقوق انسانی بسیاری از گروه‌های دیگر همچون اقلیت‌های قومی و غیرخودی‌ها را نیز نقض می‌كند.
او گفت: در دو سال و چند ماه اخیر با یكدست شدن حاكمیت، تلاش می‌شود تا زنان ما خانه‌نشین شوند و در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حضور نداشته باشند.
منصوری برای تایید سخنان خود به نمونه‌هایی اشاره كرد. ارائه لایحه تحكیم خانواده از سوی دولت و بحث سهمیه جنسیتی در دانشگاه‌ها از جمله مواردی بود كه او اشاره كرد. منصوری گفت: امروز این تبعیض منفی به حدی رسیده كه در متون آموزشی ابتدایی اعمال نفوذ و تلاش می‌شود كه متون آموزشی به سمتی برود كه زنان خانه‌نشین شوند یعنی متون آموزشی به سمتی برود كه تبعیض جنسیتی شدت پیدا كند.
او همچنین گفت: «در روزهای اخیر با همه برنامه‌های اصلاح‌طلبان برای حضور در پارلمان و انتخابات، تیغ نظارت استصوابی و برخوردهای هیات‌های اجرایی موجب شد بسیاری از زنان از حضور در انتخابات و رقابت منع شوند.
دبیر سیاسی دبیر كل مشاركت گفت: ما فكر می‌كردیم اگر زنانی كه مدافع عدالت جنسیتی هستند در مجلس حضور پیدا كنند با توجه به نقش نمایندگان می‌توانند عدالت جنسیتی را هم در قانون اساسی جریان‌سازی كنند و هم با نظارت بر دولت، حداقل اثرگذاری را داشته باشند تا به این سیاستگذاری‌هایی كه دارد صورت می‌گیرد، خاتمه دهند.
او گفت: همچنان اعتقاد داریم كه حركت زنان به شدت با حركت اصلاح‌طلبانه و جنبش دموكراسی‌خواهی ارتباط دارد. بنابراین، این پیوند باید حفظ و تقویت شود.
منصوری در ادامه گفت: هرجا میان این زنان و جریان‌های اصلاح‌طلب و دموكراسی‌خواه شكاف افتاده هر دو متحمل خسارت شده و از هدف موردنظر فاصله گرفته‌اند. بنابراین با این رویكرد باید از حداقل روزنه موجود استفاده كرد.
منصوری در ادامه با اشاره به انتخابات مجلس هشتم گفت: در بین گزینه‌هایی كه وجود داشت، بهترین و سخت‌ترین گزینه در شرایط فعلی این است كه به‌رغم فشارها باید پایداری‌مان را ادامه دهیم تا به هر حال مجلسی داشته باشیم كه بتواند حداقل صداهای بخشی از جامعه زنان را انعكاس دهد و جریانی كه خواهان حذف زنان در عرصه قدرت است به هدف خود نرسد.
اعطای جایزه «اولاف پالمه» به پروین اردلان از فعالان كمپین یك میلیون امضا باعث شد تا پس از سخنان آذر منصوری، مجری نشست كانون مدافعان حقوق بشر از این فعال حوزه زنان بخواهد تا او نیز از دغدغه‌های خود بگوید.
بزرگترین دستاورد جنبش زنان
پروین اردلان در سخنان خود با اشاره به نداشتن یك فضای بیرونی برای برگزاری مراسم 8 مارس، این اتفاق را نشانه خوبی ندانست و گفت: یكی از بزرگترین دستاوردهای سال گذشته در جنبش زنان این بود كه مقاومت مدنی را گسترده كردیم. ما مقاومت را در زندگی روزمره خود وارد كردیم و حالا حداقل نمی‌ترسیم.
او با اشاره به هزینه‌هایی كه فعالان این جنبش در طول سال گذشته از جمله بازداشت و زندانی شدن پرداخته‌اند، گفت: آن چیزی كه به ما قدرت می‌دهد این خودباوری است كه می‌توانیم تغییری را ایجاد كنیم. اردلان با اشاره به لزوم دوام حركت زنان گفت كه با مشخص شدن خواسته‌های جنبش زنان و اعلام آن و هزینه كردن برای خواسته‌هایش نشان داد كه می‌تواند بر ساختار قدرت تاثیرگذار باشد.
او با اشاره به ردصلاحیت‌های صورت گرفته در جریان انتخابات مجلس هشتم گفت كه با این شرایط می‌توانیم بگوییم مجلس آینده برای زنان مجلس خوبی نخواهد بود ولی فكر می‌كنم قدرت جنبش آنقدر خواهد بود كه می‌تواند در مجلس آینده تاثیرگذار باشد.
نقش زنان و هزینه‌هایی كه آنان در كنار مردان برای رسیدن به دموكراسی و آزادی و عدالت در عرصه‌های مختلف زندگی پرداخته‌اند باعث شد تا پس از پروین اردلان، همسر محمدعلی عمویی، گوشه‌ای از تلاش‌هایش را در دوره زندان همسرش بیان كند. محمدعلی عمویی كه 12 سال از زندگی مشترك خود را در زندان گذرانده است، در كارنامه سیاسی خود 37 سال زندان را ثبت كرده است. سخنران بعدی نسرین نافعی بود او در ابتدا طرف همسرش كه به علت حادثه‌ای كه برایش رخ داده و نتوانسته بود در مراسم حاضر شود روز زن را تبریك گفت.
پشتیبانی مردان باورمند از زنان
نسرین نافعی با بیان اینكه هرچه بیشتر سختی بكشیم قوی‌تر می‌شویم، گفت: همه انسان‌ها از ظرفیت بالایی برخوردارند منتها در پیچ و خم‌های دشوار زندگی است كه به توانمندی‌ها پی می‌برند و هرچه با دشواری بیشتری روبه‌رو می‌شوند توانمندی‌های آنها بیشتر بروز می‌كند.
نافعی با اشاره به چگونگی ازدواج خود با محمدعلی عمویی گفت كه 12 سال انتظار كشیده است. انتظاری كه به بار نشسته و كانون گرم خانواده دور هم جمع شده‌اند. نافعی در ادامه دشواری‌هایی را كه از سر گذرانده بیان كرد: «مهمتر از همه مسوولیتی كه بود به خاطر فرزندمان داشتم. چون او این سرنوشت را برای خودش نمی‌خواست. در نتیجه در برابر او احساس مسوولیت شدید می‌كردم. بنابراین با صداقتی كه وجود داشت با امید به آینده و با باور به توانمندی‌ها به خودم به عنوان یك زن این دوره را طی كردم.
همسر محمد علی عمویی با بیان اینكه «همه زنان ما توانمندی‌های بالایی دارند به شرطی كه بپذیرند چیزی كمتر از مردان ندارند و مهمتر از همه اینكه جنگی با مردان ندارند بلكه صحبت بر سر حقوق انسانی آنهاست»، گفت: صحبت من به عنوانی یك زن اینگونه نیست كه در برابر مردان وجود داریم بنابراین ما جنگی با مردان نداریم.
نافعی پرورش و تربیت فرزندان را به عنوان یكی از مهمترین مسوولیت‌های زنان عنوان كرد و گفت: مردان باورمند به حقوق برابر پشتیبان زنان خواهند بود.
او گفت: امكان ندارد این دو قشر بدون هم به سعادت و یك زندگی درخور و شایسته انسانی برسند.
نافعی با اشاره به اقداماتی كه در دوران 12ساله زندان همسرش در خانواده انجام داده است، گفت: وقتی به گذشته نگاه می‌كنم می‌پرسم این كار چه بود كه از من تراوش كرد، چرا دیگر نیامد؟ فقط به این دلیل كه آن دوران را برای خود قابل تحمل كنم و نیرو بگیرم تا فرزندم را تا آنجا كه ممكن بود با حداقل آسیب پرورش دهم.»
با پایان یافتن سخنان نافعی، مجری این نشست از محمد ملكی خواست تا او به عنوان آخرین سخنران این نشست چند كلامی سخن بگوید.
لزوم توجه به همسران زندانیان سیاسی
محمد ملكی استاد بازنشسته دانشگاه با طرح این موضوع كه اگر قرار است از كسی دعوت شود تا در این جمع سخن بگوید آن فرد همسر من است، گفت: این چه ظلمی است كه اگر ما كار سیاسی انجام می‌دهیم، اگر افتخاری است همه را به دامان ما می‌ریزند در حالی كه زنان ما رنجی كه در بیرون می‌كشند خیلی از رنجی كه ما در زندان می‌كشیدیم بیشتر بود.
بنابراین او توصیه كرد به این تیپ از زن‌ها بیشتر توجه شود كه مظلوم هستند.
با خاتمه سخنان ملكی، این نشست كه علاوه بر انجام سخنرانی‌ها در آن، با اجرای برنامه موسیقی زنده توسط هنرمندانی همراه شده بود، پایان پذیرفت. و نرگس محمدی سخنگوی كانون مدافعان حقوق بشر نشست گرامیداشت روز جهانی زن را با این جمله پایان داد: «مبارزه ما جهت احقاق حقوق زنان به معنای نفی حقوق مردان و یا ضدیت با مردان نیست بلكه این مبارزه دقیقا جهت احقاق حقوق تمام انسان‌ها اعم از زن و مرد است. زنان ایران به دنبال صلح و برخورداری هر انسان از كرامت والای انسانی‌اند.»