فشار روحی، افسردگی و… خودکشی

آرزو جاودانی- ایرنا:

روانشناسان پس از معاینه “میترا” که از یک خودکشی ناکام توسط “قرص” جان به در برده بود، متوجه وجود بیماری افسردگی در وی شدند.

“میترا” از این بیماری اطلاعی نداشت ، بیماری در طول این سال‌ها پیشرفت زیادی کرده بود، تا جایی که دیگر توان تحمل ناملایمات زندگی و جامعه را در خود نمی‌دید و همین سبب شد وقتی خبر قبول نشدن در کنکور را شنید ، دست به اقدامی بزند که در دنیا و آخرت پسندیده نیست.

به اعتقاد کارشناسان و صاحبنظران، انسان سالم محور توسعه جامعه است، جامعه‌ای که در درجه اول پرورش انسانهای سالم از نظر روانی و جسمی را در بطن خود دارد.

هر از چند گاهی در صفحه حوادث روزنامه‌ها شاهد درج اخبار خودکشی زنان و مردان به طرق مختلف از جمله خودسوزی، پرتاب از ارتفاع و غیره هستیم، هر بار این سووال بی‌جواب در ذهن نقش می‌بندد، چه شد که آنان امید به زندگی و آینده را از دست می‌دهند و به یکباره به آخر خط می‌رسند.

خودکشی یکی از آسیبهای اجتماعی است که گسترش و تسریع آن در هر جامعه‌ای نمایانگر مشکلات ساختاری آن جامعه است.

از دید صاحبنظران عوامل متعددی در فراوانی این آسیب اجتماعی موثر است.

یک متخصص مسائل اجتماعی گفت: افزایش افسردگی ، کاهش نشاط ، محدودیت و محرومیت‌های مالی، فشارهای انضباطی خانواده، ترس از آینده، کمرنگ شدن ارزشهای معنوی و دینی، ازدواج اجباری و غیره متغیرهایی است که در وقوع این واقعه تلخ موثر است.

وقوع این آسیب اجتماعی منحصر به جوامع در حال توسعه نیست، چه بسا کشور های توسعه یافته نیز به شدت دست به گریبان با این معضل هستند.

خودکشی یکی از جرایمی است که در اروپا و آمریکا رقم بالایی را در میان سایر جرایم به خود اختصاص داده است ، در آمریکا هر ساله حداقل حدود ‪۳۰‬ هزار جوان بدلیل آینده نامعلوم و زندگی بدون هدف دست به خودکشی می‌زنند، در کشور فرانسه نیز هر روز ‪ ۴۳۸‬نفر بدلایل مختلف اقدام به خودکشی می‌کنند.

بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی میزان خودکشی در مردان ‪ ۱۶‬و در زنان چهار مورد در هر میلیون نفر در سال ‪ ۱۹۹۷‬بوده، در حالیکه در ایران شاهد ‪ ۲۰۰‬مورد در هر ‪ ۱۰۰‬هزار نفر هستیم، ضمن اینکه زنان بیشترین آمار خودکشی را در ایران به خود اختصاص داده‌اند.

به گفته کارشناسان بیشتر خودکشی‌ها بین سنین ‪ ۱۵‬تا ‪ ۳۵‬سال رخ می‌دهد و در بین زنان ایرانی چهار برابر نسبت به مردان بیشتر است که اغلب به صورت حلق آویزکردن ، خودسوزی و خوردن قرص و سم اتفاق می‌افتد.

یک جامعه شناس گفت : طبق تحقیقات انجام شده یکی از عمده‌ترین دلایل خود کشی در ایران فقر و افسردگی است.

دکتر”داورشیخاوندی” ، با بیان اینکه طبق آخرین آمار میزان خود کشی در بین زنان ایران ‪ ۳/۹۹‬نفر درهر صد هزار نفر بوده است، اظهار داشت: با کمال تاسف در جامعه ما قداست مرگ بیشتر از قداست زندگی است، به همین دلیل غم و قصه در جامعه بیشتر است.

وی گفت: این امرسبب ایجاد بارافسردگی و غم زدگی در فرد می‌شود در حالی که باید توجه داشت، شادابی، پویایی و خلاقیت از عوامل بازدارنده خودکشی است.

به اعتقاد صاحبنظران خودکشی به عنوان یک واقعیت اجتماعی معلول شرایط ساختاری یک جامعه‌است، البته نمی‌توان منکر تاثیر شخصیت و چارچوبهای فکری و نظری افراد در این واقعه بود ، اما این را نیز نمی‌توان انکار کرد که آنچه انسانها را وادار به گذشتن از جانشان می‌کند بیشتر شرایط سخت اجتماعی و روحی است تا دیگر موارد.

بنابراین طبیعی است که در این عرصه آن دسته افرادی که اعتماد به نفس کمتری دارند شکنندگی‌شان هم بیشتر باشد، پس می‌توان نتیجه گرفت که راه بهبود و پیشگیری این معضل بیشتر وابسته به بهبود شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه است.

در این رابطه عضو گروه معارف دانشگاه فردوسی‌مشهد بااشاره به‌اینکه انسان بر جسمش سیطره دارد ، گفت : اما در متون حقوقی می‌بینیم که‌انسان در برخی موارد علی رغم داشتن اختیار ، مجاز به‌انجام آن کار نیست و خودکشی از جمله این اعمال است.

دکتر “علی نظری توکلی” با اشاره به‌اینکه در متون دینی به شدت تاکید شده است که هیچ‌کس مجاز به خودکشی نیست، ادامه داد: انسان حق خودکشی ندارد هر چند قدرت ( حاکمیت ذاتی ) دارد ضمن اینکه خداوند در قرآن وعده جهنم جاودانه را برای کسانی که اقدام به خودکشی می‌کنند، داده است.

این استاد معارف دررابطه با چرایی اقدام به خودکشی از سوی جوانان، گفت:

در نظر گرفتن هدفهای مادی و این دنیایی، سبب شده در شرایطی که فرد رسیدن به این اهداف را برای خود میسر نمی‌بیند، خودکشی را به عنوان تنها راه رهایی انتخاب کند.

وی با تاکید براینکه ارتقاء‌اهداف در زندگی سبب آرامش خاطر و تلاش در جهت رسیدن به آنها می‌شود، گفت: در این بین دینداری و اعتقادات قوی دینی نقش بی بدیلی در جلوگیری از اقدام به خودکشی فرد دارد.

وی ادامه‌داد: خانواده در تقویت اعتقادات دینی فرد پایه‌ای‌ترین نقش را دارد ضمن اینکه نمی‌توان نقش جماعت دوستان را در این بین منکر شد.

دکتر نظری تاکید کرد: دین و اعتقادات دینی در ممانعت از افسردگی بسیار موثر است.

وی گفت : می‌توان با تبیین دین و آگاهی دادن به جوانان آنان را نسبت به ارزش بالای زندگی آگاه کرد و از بروز چنین وقایع دردناکی جلوگیری کرد.

یک روانپزشک نیز در خصوص ارتباط بیماری افسردگی با خودکشی گفت : طبق تحقیقات علمی جهانی، احتمال بروز خودکشی تنها در اختلال شدید افسردگی وجود دارد و در اختلال افسردگی مزمن شاهد اقدام به خودکشی نیستیم.

دکتر “نغمه مخبر” گفت : متاسفانه به دلیل تاخیر زیاد در مراجعه و درمان بیمارانی که دچار افسردگی مزمن هستند ، بیماری تا حدی پیشروی می‌کند که پس از اقدام فرد به خودکشی یا دیگر اعمال خلاف هنجار شاهد مراجعه وی به روانپزشک هستیم.

وی ضمن اظهارتاسف ازاینکه در ایران به دلیل نبود اطلاع رسانی لازم، آگاهی نداشتن مردم از انواع و علائم بیماریهای روحی روانی نمی‌توان به درمان به موقع آن پرداخت، اظهار داشت: برخلاف تصور عموم بیماری افسردگی با غم زدگی (‪ (sadness‬کاملا متفاوت است و علائمی مانند درد قفسه سینه، مشکلات گوارشی، ناامیدی از وضعیت موجود و عدم لذت بخش بودن محیط از جمله نشانه‌های این بیماری است.

این روانپزشک با تاکید براینکه افسردگی یک اورژانس پزشکی است که نیازمند رسیدگی است، گفت : این بیماری می‌تواند پیام‌آوری بسیاری از دیگر بیماری‌ها برای انسان باشد.

دکتر مخبر بابیان‌اینکه‌خودکشی به طور کلی در سالمندان و در مردان، افراد الکلی ، افراد مطلقه و درکسانی که سابقه اقدام به خودکشی داشته اند، شیوع بیشتری دارد ، گفت: چیزی به عنوان خودکشی نمایشی وجود ندارد و باید تهدید افراد به خودکشی را جدی گرفت.

وی با بیان اینکه خودکشی در جوانان شیوع بالایی دارد اما خودکشی موفق را بیشتر در سنین بالا شاهدیم، افزود : زنان در مقایسه با مردان بیشتر اقدام به خودکشی می‌کنند ولی مردان در این امر موفق ترند.

وی گفت: خودکشی در بین کسانی که از حرفه پزشکی آگاهی بیشتری دارند رایج است و دربین انواع پزشکان به ترتیب روانپزشکان(روانشناسان) و متخصصین چشم بالاترین آمار اقدام به خودکشی را دارا هستند.

دکتر مخبر تاکید کرد: اندیشه‌های خطرناک به‌طور کلی انسان رابه‌سمت ایجاد بیماریهای خطرناک سوق می‌دهد لذا خانواده‌ها، رسانه‌های گروهی، برنامه‌ریزی های فرهنگی همه و همه باید به سمت ایجاد امید و تشویق افراد به تلاش در زندگی گام بردارند.

رییس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران با تاکید براینکه خودکشی معلول عوامل متعددی است، گفت: برای حل معضل خودکشی در جامعه باید عوامل بوجود آورنده آن که از جمله ناامیدی جوانان ، بیکاری ، عدم وجود امکانات تفریحی فرهنگی، تبعیض بین زن و مرد و غیره است، از میان برداشته شود.

دکتر”مصطفی اقلیما” با بیان اینکه درحال حاضر بیش از ‪ ۴۰‬درصد جوانان ما دچار ناامیدی نسبت به آینده هستند، گفت : مهمترین دلیل ناامیدی این طیف شیوه غلط رفتار والدین، کاستی‌های موجود در نگاه جامعه و دولت به جوانان و جایگاه رفیع آنان در پروسه پیشرفت است.

وی اظهارداشت: ” در حال حاضر ‪ ۴۰‬درصد از جوانان، مرده‌های متحرکی هستند که نه تنها نقشی در روند تولید فکر و صنعت ندارند بلکه به نوعی مصرف کننده هستند و زیانهای زیادی را بر دیگر افراد جامعه بر جا می‌گذارند.” او افزود: تداوم این وضعیت موجب عقب ماندگی هرچه بیشتر جامعه می‌شود.

دکتر اقلیما گفت: افسردگی و بیماریهای روحی دلیل اصلی بیش از ‪ ۸۰‬درصد خودکشی‌های واقع شده است.

وی با تاکید براهمیت توجه به‌بهداشت روانی افراد جامعه، اقدام در راستای ایجاد جامعه‌ای امن و شاد، در جهت تامین سلامت روانی افراد را درحیطه وظایف کلیه مسوولین کشوری عنوان کرد.

رییس انجمن علمی مددکاران اجتماعی کشور در رابطه با نقش خانواده در رفع فشارهای روحی روانی جوانان، گفت : فعالیت زیاد والدین برای امرار معاش زمانی برای رسیدگی به مشکلات فرزندان باقی نمی‌گذارد.

وی با اشاره به اینکه مدت زمان ارتباط والدین با فرزندان در روز به شدت کاهش یافته است، اظهار داشت: در نتیجه فرزند (جوان) پس از کلنجار رفتن با خیل عظیم مشکلات روحی و اجتماعی، به آخر خط می‌رسد و خود را عاجزاز مقابله با مشکلات می‌بیند.

این روانپزشک تاکید کرد : نمی‌توان انتظار داشت خانواده‌ای که خود درحال دست و پنجه نرم کردن با انواع مشکلات تحمیل شده از سوی جامعه است، فرزندان سالمی را به جامعه تحویل دهد.

اقلیما با تاکید بر اینکه محصولات فرهنگی صدا و سیما نقش مستقیمی در افزایش و کاهش سطح توقعات جوانان در نقاط مختلف کشور دارد، گفت: تولید و پخش فرآورده‌های فرهنگی از این دست، کار کارشناسی و روانشناسی عمیق و حساب شده‌ای را می‌طلبد.

وی در رابطه با علل بالا بودن خودکشی در بین دختران و زنان، گفت: تبعیض های قانونی، اجتماعی، نوع نگاه گناهکارگونه جامعه به دختران و نشانه رفتن پیکان تهمت‌های حیثیتی به سوی آنان از جمله عوامل موثر در این روند است.

این روانپزشک با تاکید براینکه خداوند حقوق زن و مرد را برابر دانسته است، اظهار داشت: ما انسانها با ایجاد فرهنگ، قومیتها و آداب مختلف، تبعیض را به وجود آورده‌ایم و حالا در چاهی که خود کنده‌ایم فرورفته‌ایم.

دکتراقلیما در پایان بر ضرورت رفع بیماری‌ها و مشکلات روحی روانی جوانان و برنامه ریزی در جهت افزایش شاخص امید به زندگی در جامعه تاکید کرد.