حقوق برابر

قریب بیست سال، خانه‌های امن زنان، پناهگاهی بود برای صدها دختر و زن افغانستانی که تلاش می‌کردند از آزار خانگی، خشونت جنسی و ازدواج اجباری بگریزند.حالا که طالبان در افغانستان قدرت را به دست گرفته‌اند، ده‌ها خانه‌ی امن در افغانستان بسته شده که به مثابه قطع شدن یک مسیر فرار حیاتی برای قربانیان آزار خانگی است.دولت جدید افغانستان که طالبان آن را در دست دارند هنوز سیاست‌های خود را در قبال خانه‌های امن زنان مشخص نکرده اما از آن جا که قبل‌ترها طالبان به پناهگاه‌های زنان عنوان “فاحشه‌خانه” اطلاق کرده بود، فعالان اجتماعی از این ترس دارند که این گروه اسلامی نظامی، خانه‌های امن را تعطیل کند.

گرچه هم مردان و هم زنان ممکن است قربانی خشونت بشوند، خشونت علیه زنان، که اغلب هم توسط مردان اعمال می‌شود، مقوله‌ای خاص از خشونت است که بستگی شدیدی به عدم توازن تاریخی و کنونی قدرت میان مردان و زنان، دختران و پسران دارد. خشونت علیه زنان یکی از حیاتی‌ترین عناصری است که به ابقای عدم توازن قدرت و سلطه مردان بر زنان در سراسر جهان یاری می‌رساند. همه ما تا حدی در فرهنگی که خشونت علیه زنان را حمایت و تشویق می‌کند مشارکت داریم، چه در بخشهای کمرنگ‌تر(مانند زمانی که به دوستمان می‌گوییم “مرد باش” و با کارهای سخت مواجه شو) و چه در بخشهای پررنگ‌تر و حیاتی‌تر( مثل کتک زدن و تجاوز به زنان و دختران). در ادامه بعضی کارهای کوچک و بزرگی را که ما می‌توانیم به طور روزمره برای پایان دادن، یا حداقل به تاخیر انداختن خشونت علیه زنان انجام دهیم آورده شده است.

آزاده صادقی:وقتی سیل به چند شهر شمالی ایران هجوم آورد، و باعث آوارگی چند هزار نفر شد، زنان آسیب دیده با کمبود لباس زیر و نوار بهداشتی مواجه شدند. اما این نیاز در اولویت کمک رسانی به ویژه از سمت ارگان‌های دولتی نبود. تا اینکه چند فعال حقوق زن و روزنامه نگار با استفاده از شبکه‌های اجتماعی خود درباره این نیاز نوشتند و این باعث شد که توجه مردم به این موضوع جلب شود و تا حدی این نیاز برآورده شود. یکی از دلایل بسیار مهمی که باعث نادیده گرفتن این نیاز شد، بحث حساسیت‌های جنسیتی و شرم اجتماعی‌ای است که درباره نوار بهداشتی و دوره قاعدگی وجود دارد.

فرهاد میثمی: تزِ غایبانه‌ی «حجابِ» سنت در تنش مستمر با آنتی‌تز «حضورِ» جدید، ابتدا به سنتزهای بینابینی نظیر تغییر و تنوع صورت‌های حجاب و مقاومت در میزان رعایت آن انجامید و زودا که به همت و عاملیت کوشندگان، در ادامه به سنتز نهایی یعنی «اختیار» حجاب عرفی برسد. از این رو تقویت عنصر «حضور»، تکوین اجتماعی زن درون پیله‌ی اجبار حجاب را تسریع و شکفتن اختیار را تسهیل می‌کند.

قتل‌های خانوادگی (موسوم به ناموسی) در فرهنگ و عرف جامعه ما قدمتی طولانی دارد. از قدیمی‌ترین این قتل‌ها می‌توان به قتل شاعره قرن ۴ هجری اشاره کرد. رابعه دختر کعب قُزداری معروف به رابعه بلخی به خاطر دل سپردن به جوانی، توسط برادرش به قتل رسید.
خانه امن‌ترین مکان برای آدمی‌ست اما برای قربانی قتل خانوادگی، قتلگاه اوست . قاتل می‌تواند نزدیکترین کس به اون باشد یا با اجازه ولی‌دم دست به قتل بزند.

هنرمندان زن افغان در دو دهه گذشته با فعالیت‌های خود تلاش کردند تا به جبران فرصت‌های سوخته خود دردوران حکومت طالبان بین سالهای ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ بپردازند. اما خیلی زودتر از چیزی که فکر می‌کردند رویاهایشان نابود شد. شمسیه حسنی، یکی از نخستین هنرمندان زن گرافیتی‌کار افغان است که از طریق آثار هنری خود زنان افغان را در یک جامعه مردسالار به تصویر می کشد. او در این روزها با وجود تهدیدهای بسیار از سوی طالبان و در میان تاریکی‌های این روزها همچنان با رنگ و قلمو مقاومت می‌کند.

درست وقت غروب آفتاب که صدای تفنگ و گلوله به گوشم رسید،
دید به صفحه های اجتماعی انداختم.
متوجه نوشته شدم: «هرات سقوط کرد…»
مات و مبهوت ماندم. آخر چرا و چطور؟ در ذهنم هزار سوال متفاوت بود. با این همه نیرو و سرباز پلیس و مردم که در خط اول مقاومت بودند و مقاومت کردند.چطور شد و چی قسم امکان دارد(چطور ممکن است)؟
باور نمتانستم(باور نمی‌کردم).سخت بود. اشکانم جاری شد. تمام اخبار چک کردم. هرات سقوط کرد….هرات سقوط کرد… هرات سقوط کرد…

اهمیتی ندارد کدامیک از این اصطلاحات را برای موانع رسیدن زنان به جایگاه واقعی شان به کار می‌بریم. مهم این است که همه ما برای رسیدن به آنچه می‌خواهیم با این موانع روبه‌رو هستیم و نمی‌دانیم چگونه این سقف را خراب کنیم و بالا برویم. البته بسته به جامعه‌ای که در آن هستیم و هدفی که داریم باید فعل نتوانستن را صرف کنیم و تنها با رویای رسیدن به هدفمان زندگی کنیم. همه کسانی که در سرشان اهداف بزرگ دارند از قدم‌های کوچک آغاز می‌کنند. درس می‌خوانند، مهارت کسب می‌کنند، کار می‌کنند و مشکلات را در هر مرحله کنار می‌گذارند و با تلاش بیشتر یک قدم دیگر برمی‌دارند.

مطمئن هستم جنگ‌ها ادامه خواهد داشت. آوارگی و بیچارگی مردم دوام خواهد داشت و کودکان از آموزش بازخواهند ماند. ما دیگر پروژه‌های کمکی و فعالیت‌های اجتماعی را نخواهیم داشت. دیگر بحث‌های کلان اجتماعی، سیاسی، اقتصادی را که برای زنان سال‌ها کار کردیم نمی‌توانیم ادامه دهیم چون جنگ همه چیز را از ما می‌گیرد حتی اکثریت امروز می‌خواهند بیرون از افغانستان زندگی کنند چون خیلی از جنگ‌های مداوم و تلاش‌هایی که نتیجه نداده خسته شده‌اند.طالبان برای مردم عفو عمومی اعلام می کنند، برداشت این است که آنها در کوتاه مدت این گونه رفتار می کنند.