کتاب

«آخر هر روایتی باید دلیلِ راوی معلوم باشد و من دلیلی ندارم جز قبرها، رجعت مدام به قبرها، به تنها شانِ بازمانده یک قوم.» روایتی که سرانجام به ایستادن کنار مزار پدر ختم می‌شود. در انتها درست همانجایی می‌ایستد که در ابتدای کار بود. این بار به جای چشم در چشم شدن با پدر، چشم بر سنگ قبر می‌دوزد. سستی هویت را کنار پدر روایت می‌کند:«خاک را مشت می‌کنم که بی‌مکث از لابه‌لای انگشتانم سر می‌خورد. سست …سست … انگار ذره‌ای وطن هم حاضر نیست در شیار لاغر انگشتانم بماند تا برای خودم نگهش دارم، تا بنویسمش.»

حقوق،‍ دانستنش واجب و ضروری است و فهم و درکش مشکل. چطور می توان آن را تدوین کرد تا همه فهم شود. این پرسشی بود که مدتی ذهن عبدالفتاح سلطانی و ژینوس سبحانی را به خود مشغول داشت: «از دیرباز در این اندیشه بوده ایم که چگونه می شود امور پیچیده تخصصی، مانند مسائل حقوقی را به زبان ساده برای مردم کوچه و بازار و اشخاص غیر متخصص در امور حقوقی، بیان نمود. به گونه ای که قابل فهم و کاربردی باشد و از این رهگذر، شهروندان، با حقوق قانونی خود آشنایی نسبی پیدا کنند و مجریان قانون نتوانند از عدم آگاهی آنان سوء استفاده نمایند و موجبات تضییع حقوق مردم، خواسته یا ناخواسته، فراهم نگردد.»

رُمان کسی در من تنهاست، صرفا یک داستان زنانه نیست بلکه به انسان فراتر از جنسیت نگاه می­کند اما از آنجا که پنج شخصیت اصلی آن زن هستند، دنیا را از زاویه دید زنان می­بیند. این داستان به شکل چرخشی به روایت احوالات هر یک از این پنج زن می­پردازد. به بطن زندگی تک­تک آنها سفر می­کند و دنیا را از نگاه آنها به نظاره می­نشیند.

کتاب زنان دربند۲۰۹ فقط خاطرات مربوط به دو زندان کوتاه مدت نیست، بلکه روایت مشروح تظاهرات به یاد ماندنی زنان تهران در۲۲ خرداد ۱۳۸۵ است که با خشونت شدید پلیس روبرو شد. این تظاهرات از این نظر نیز مهم است که به گونه ای موجب تشکیل یک حرکت فراگیر در ایران شد:یعنی کمپین یک میلیون امضا.گروهی از فعالان زن برای پیگیری اهدافی که در قطعنامه آن تجمع اعلام کرده بودند، پس از مواجه شدن با خشونت شدید پلیس و زندانی شدن تعداد زیادی از زنان و مردان برابری خواه تصمیم گرفتند خواسته های خود را با شیوه هایی متفاوت نیز پیگیری کنند.ا

در بخشی از خاطرات پس از اتمام جنگ می‌خوانیم که گاه چگونه برای احداث خانه‌های اشتغال زنان خودسرپرست و ساماندهی ایشان، با هزار امید و آرزو به ساختار قدرت و زنان صاحب ‌کرسی؛ نزدیک می شده و هربار مغضوب و سرخورده از خیر شهرداری و دولت و مجلس، دست خالی بازمی‌گشته که نتیجه‌اش جز پروپاگاندا و ثبت فعالیت‌هایش به نام خود، دیگر هیچ نبوده…کتاب با توصیف کیفی گروه‌های مادران خاوران، مادران پارک لاله و مادران صلح که جملگی نمونه‌های اعلایی از عاملیت زنانه بجای کلیشه‌ی مرسوم«مادر عزادار منفعل» بشمار می‌روند، به پایان می‌رسد.

مرسده هاشمی :کتاب سرمای استخوان سوز شامل داستان‌های کوتاهِ متنوعی‌است که همرنگ نیستند، وهمین ویژگی اولین نکته‌ای‌است که خواننده‌ی معمولی و غیرِ کارشناس هم با خواندن داستان دومین به سومین، قطعا به آن پی خواهد برد.
در انتخاب موضوع، نویسنده توانایی خود را در داستان‌پردازی، خیلی درخشان به رخِ خواننده می‌کشد. استفاده از درونمایه‌هایی که جامعه از آن رنج می‌برد و آنقدر زیاد و عادی شده‌اند که جامعه به حضورِ این‌همه دردِ متنوع و رنگارنگ عادت کرده. مطالبات ابتدایی یک جامعه، رفاهی که شاید نسل حاضر حتی از وجود چنین امکاناتی خبر نداشته‌باشد. اما نبودن این رفاه دلیل بر این نیست که جامعه به آن نیاز ندارد.

خانم نسرین گروس، فعال حقوق زنان و نویسنده سرشناس در افغانستان در این کتاب می گوید که یک گروه از زنان آمریکایی را به افغانستان آورده بود تا قسمت های آزاد افغانستان را ببینند تا با چشم های خودشان مشاهده کنند که همه جا آن گونه که طالبان با زنان رفتار می کند، نیست ، همچنین قرار بود با احمدشاه مسعود نیز دیدار کنند ولی متاسفانه چهارساعت قبل از این دیدار فرمانده ترور شد.به گفته نسرین گروس آن زمان، زنان زیادی در دولت وقت و خارج از خانه مشغول به کار بودند مثل تلویزیون یا بیمارستان و انجمن زنان افغان، در صورتی که در قلمرو طالبان، زن حتی حق خروج از منزل را به تنهایی نداشت.

سعاد معتقد است مذهب، مردم را افراطی نمی کند بلکه مردم، مذهب را افراطی می کنند. به راستی اگر رهبران خاورمیانه متحد شوند و آتش تعارضات بی معنی فرقه گرایی را خاموش کنند، نسل بعد، این شانس را دارد به جای گلوله، بمب و زندگی در اردوگاه پناهجویان؛ تاریخ، پزشکی و ریاضیات بیاموزدبعد از سالها کار خبرنگاری، سعاد معتقد است ” اگر تنها یک چیز آموخته باشد این است که شیون مادران بر پیکر فرزندان در همه جای دنیا یکسان است و فرقی نمی کند، سیاه باشند یا سفید، مسلمان باشند یا یهودی یا مسیحی، شیعه یا سنی!

زنانی که به زنهارداری رازهای خویش نشسته‌اند و با گشاده‌دستی قدرت و جسارت نوشتن و گفتن را با یکدیگر تقسیم کرده‌اند. زنانی که قصه‌های تلخ مهاجرتشان هر چند به فرجامی شیرین رسیده است اما هنوز تلخیِ دوری از زادبوم را به کام خواننده می‌ریزد. زنانی که گلیم خویش را به عنوان زن مهاجر از آب بیرون کشیده‌اند اما هنوز غرق در آبِ چشم خویش، قایق‌های تنهایی را در دریای بی‌پایان غربت پارو می‌زنند.

مردان، کمک به زنان در امورات خانه را ننگ می دانند و اجازه نمی دهند زنی موی آنها را کوتاه کند؛ معمولا در صحبت هیچ زنی را خطاب قرار نمی دهند. یک زن نجیب هم به جز همسر و پدرش با مرد دیگری صحبت نمی کند. مرد می تواند با یک جمله” تو را طلاق می دهم” همسرش را طلاق دهد و مجددا ازدواج کند.